Odnośnie bawienia się genetyką

Inżynieria genetyczna – zagrożenie, czy sukces?

Inżynieria genetyczna jako stosunkowo świeży i nowy dział nauki budzi i zapewne zawsze będzie budzić liczne kontrowersje. Trudno się temu dziwić, gdyż pierwszy raz w historii człowiek posiada nieograniczoną niemal możliwość ingerencji w swoją strukturę, zasadniczy wygląd świata, ma możliwość przedłużenia swego życia o dziesiątki lat, nie mówiąc już o wizji wyleczenia wszystkich chorób i stworzenia już nie zwykłego człowieka, a niemal doskonałego organizmu - nie homo sapiens sapiens, a homunkulus (co znaczy: zmodyfikowany, ulepszony). Nie do pominięcia jest też aspekt społeczny, wyżywieniowy, kulturowy, czy nawet militarny działań inżynierii genetycznej. Tak więc, aby lepiej przybliżyć temat inżynierii genetycznej, podzielmy ją na korzyści i zagrożenia, które mogą, lub już z niej płyną.

Korzyści:

Jak na razie największe zastosowanie znalazła inżynieria genetyczna w szeroko pojętej gospodarce żywieniowej i hodowlanej. Tworzy się nowe, lepsze, bardziej odporne rośliny, dające zdrowsze, bardziej pożywne owoce. Tak samo ze zwierzętami, zmienianymi w różnorodny sposób, dla określonego celu, np. zwiększeniu ilości mięsa, czy produkcji mleka. Nie da się zaprzeczyć wyższości roślin modyfikowanych genetycznie nad „klasycznymi”, mimo, że mają one często większe wymagania. Z przyczyn politycznych (głównie propagandowych) oznacza się takie owoce, celem poinformowania ewentualnego nabywcy, że kupuje modyfikowane pożywienie.
W medycynie obserwujemy zdecydowanie najprężniejszy i budzący największe kontrowersje, ale i nadzieje rozwój inżynierii genetycznej. Wielkim wkładem inżynierii w dziele polepszania bytu człowieka jest przeprowadzanie diagnozy na dzieciach, nawet jeszcze nienarodzonych (badania prenatalne), wykrywaniu ich chorób, czy przewidywaniu chorób dzieci jeszcze nie poczętych, za pomocą badań rodziców. To powoduję, że przyszły rodzic zna wcześniej wszystkie możliwości i zagrożenia, może podjąć decyzję co do życia swego dziecka, czy też zwyczajnie spać spokojnie w razie całkowicie zdrowego dziecka. Warto też zauważyć zniwelowanie problemu bezpłodności, poprzez zapładnianie in vitro.
Inną zaletą zastosowania naszej nowej wiedzy w medycynie jest możliwość wytworzenia pewnych białek, czy enzymów, trudno otrzymywalnych w naturze, np. insuliny. Istnieje również możliwość wyeliminowania wad genetycznych w danej rodzinie, w celu zabezpieczenia przyszłych pokoleń przed ich wpływem.
Mamy również możliwość klonowania reprodukcyjnego, w celu zwiększenia ilości jakichś gatunków, odpowiedni ich dobór by uzyskać określone cechy, czy nawet tworzyć zupełnie nowe organizmy.
Rozszyfrowanie i odczytanie mapy genomu otwiera medycynie nowe możliwości badania przyczyn schorzeń, szczególnie tych dziedziczonych, oraz leczenia ich w bardzo wczesnym stadium życia osoby, co nazywamy terapią genową. Jest to szczególnie istotne w przypadku takich schorzeń jak nowotwory, cukrzyca, wrodzone choroby metabolizmu w tym otyłości, hemofilii, choroby Parkinsona, Alzheimera, AIDS, zespołu Downa, itd.
Transplantologia jako dział medycyny również może wydatnie skorzystać na dokonaniach genetyków. Przeszczepy są często odrzucane przez organizm, z powodu ich wzajemnej niekompatybilności (najczęściej chodzi o różnice białek). Dzięki inżynierii genetycznej możliwe staje się wszczepienie osobnikowi jego własnych, sklonowanych narządów, co praktycznie wyklucza możliwość odrzucenia przeszczepu. Możliwe, że pójdzie to dużo dalej – może w stosunkowo niedalekiej przeszłości chorzy z uszkodzeniami rdzenia kręgowego, cukrzycą, upośledzeniami układu immunologicznego będą mogli liczyć na powrót do zdrowia i normalnego życia.
Natomiast transplantacja jąder komórkowych może rozwiązać problem bezpłodnych mężczyzn.

Zagrożenia

Źródłem wszelkiej niechęci do spraw inżynierii genetycznej jest zasadniczo niewiedza, bądź podbudowa religijno-ideologiczna.
Osoby krytykujące działania genetyków zwykle nie znają tematu, na który się wypowiadają. Obawiają się stworzenia potworów rodem z filmów science-fiction i horrorów. Co więcej, często myślą, że tworząc nowe gatunki zagrażamy tradycyjnym, powołując się na zaburzenia równowagi natury i inne demagogiczne argumenty. Obawiają się też niekorzystnego wpływu spożywanych przez nas zmodyfikowanych owoców i zwierząt, co jest bardzo mało prawdopodobne (wyłączając drobne i rzadkie alergie). Ogólnie możemy powiedzieć, że:
"Im mniej wiemy o inżynierii genetycznej, tym bardziej się jej boimy".

Natomiast jeżeli chodzi o podbudowę ideologiczną i religijną, to niechęć Kościoła do wszelkiej ingerencji w dzieło Boga jest bardzo widoczna i silna. Kościół obawia się przede wszystkim zmian w człowieku i wszelkich eksperymentów na nim. Sprzeciwia się również powszechnemu zabijaniu niepotrzebnych embrionów (np. po rozmnażaniu in vitro, gdzie robi się wiele prób, aby uzyskać jedno dziecko, a uzyskuje się często wiele). Ogólnie stanowisko Kościoła możemy podsumować słowami: „Bóg stworzył wszystko, a człowiek nie ma prawa tego zmieniać”.
Silnie obecne są też zagrożenia militarne. Nie mamy chyba wątpliwości co do tego, że pewne reżimy nie będą się wahały przed stworzeniem „super-żołnierzy”, czy tzw. bomby genetycznej (działającej tylko na istoty zawierające dany gen; możliwe będzie wymordowanie np. wszystkich azjatów za pomocą „niszczyciela” genów typowych dla tej rasy).
Zagrożenia biologiczne objawiają się przede wszystkim w zmniejszeniu puli genów, nieprzewidzianych mutacjach, potomstwu dziedziczącym w nieprzewidywalny sposób.
Istnieją również etyczne przeciwwskazania względem inżynierii genetycznej, np. możliwe, że w niedalekiej przyszłości bogacze będą wykorzystywać biednych, bezdomnych, lub umysłowo chorych w celu zabrania im pewnych przydatnych genów. Mogło by to spowodować wielką nierówność społeczną pomiędzy bogatymi, a biednymi. Wśród wielu genetyków, ale nie tylko, istnieją poglądy domagające się wprowadzenia obowiązkowych badań genetycznych, a w przypadku ustalenia dziedzicznego obciążenia (np. upośledzenia umysłowego, chorób psychicznych), zakaz posiadania potomstwa.
Trzeba również spojrzeć na problem ze strony demograficznej, to jest gdybyśmy wyeliminowali wszystkie choroby i przedłużyli długość życia człowieka, to świat byłby przeludniony, zapewne nie starczyło by żywności dla wszystkich i rosłyby niespokojne nastroje.


Tak więc problem korzyści i zagrożeń inżynierii genetycznej jest bardzo skomplikowany i wielostronny. Musimy pamiętać, że to, co zrobimy z naszą wiedzą zależy tylko od nas.